Alzheimer Hastalığını Önlemenin En Basit 25 Yolu
Alzheimer hastalığı hepimizin ödünü koparıyor. Yaşlandıkça aklınızı
kaybetme düşüncesi korku vermekte ve en bilinen şekli ile bunaklıktan,
Alzheimer hastalığından kaçınmak veya hızını yavaşlatmak için yapabileceğimiz
pek az şeyin olması, daha önce işi daha da kötü yapıyordu.
Ancak araştırmalar Alzheimer
hastalığı riskini artıran veya azaltan pek çok faktör olduğunu ortaya
koymuştur. Bunları uygulayarak hastalığın gelişme şansını büyük ölçüde
kesebilirsiniz:
1. Ayak bileğinizi kontrol edin
Ayağınızdaki kan akışının yavaş
olması beyninizde sorun olduğunu gösteren bir işarettir ve basit bir test,
beynin kavrama durumunu ve inme ve bunama olasılığını doğrulayabilir. Kuram,
kan damarı sağlığıdır ve bu tüm vücut için aynıdır. Tıkalı arterlerin derecesi
ve ayaklardaki kan akışı, beyin kan damarlarında koroner arter hastalığının
varlığını gösterebilir. Doktorunuzdan, ultrason cihazı ve bir kan basıncı manşonu
ile yapılan, ayak bileğinizdeki kan basıncı ile kolunuzdakini karşılaştıran
ayak bileği-kol endeksi (ABI) testi yapmasını isteyin. Kan akışındaki zayıflamayı
düzeltmek için doktorunuz size step-up (basamak inip çıkma) eksersizi
önerebilir veya beslenme ya da ilaç tedavisinde değişiklik yapabilir.
2. Antioksidan yönünden zergin gıdalar
Belirli gıdalar, belleğin
zayıflamasını yavaşlatan ve Alzheimer hastalığını önlemeye yardım eden
antioksidanları beyninize gönderir. Bunun için tüm meyve ve sebzeler iyidir
ancak bunlar arasında kara ağıdudu,
mürver ağacı dutu, kara üzüm ve yaban mersini
en önde gelir.
3. Kötü
yağlardan uzak durun
Tükettiğiniz yağın tipi, beyin
işlevlerinizi daha iyi ya da daha kötü yapıyor. Beyin hücrelerinin yetersiz
olmalarına yol açarak gelişimini engelleyen doymuş yağlardan uzak durun. Süt, peynir, dondurma dahil yağ oranı
düşük veya yağsız süt ürünleri tüketin. Derin dondurulmuş gıdaları azaltın.
4. Grow a bigger brain
4. Daha büyük bir beyniniz olsun
Siz 30 veya 40 yaşlarına
ulaştığınızda beyniniz küçülmeye başlar ve böylece öğrenmek daha uzun sürer.
Ancak bilim adamları şimdi, öğrenme eylemi yoluyla beyninizin boyutunu
arttırabileceğinize inanıyor. Yeni
şeyler üzerinde durun, beyninizi uyaran yeni bir şeyler öğrenmeye çalışın veya
arkadaş çevrenizi genişletin.
5. Çukulata Tedavisi
Çukulatanın ana maddesi kakao,
güçlü kalp ve beyin koruyucu özelliklere sahip flavanoidler denilen çok yüksek
antioksidan yoğunlukları içerir. Sıcak kakao içmek beyne kan akışını arttırır.
Toz kakaodaki flavanoidler, sütlü çukulatadakinin iki katına sahip olan siyah
çukulatadaki flavanoidlerin iki katını içerir. Beyaz çukulatada sıfırdır.
6. Östrojen kanıtı
Alzheimer hastalarının yüzde
seksen altısı, belleği arttıran östrojen hormonunun korunmasını belki de
yaşamlarının yarısı boyunca kaybeden, kadınlardır. Aksi doktorunuz tarafından
istenmedikçe, ilerideki bunaklık ve inme risklerinin başladığı menapoz
döneminde hemen östrojen almaya başlayın.
7. İyi kolestrolü yükseltin
İyi tip HDL kan kolestrolünün
sizi kalp hastalıklarından koruduğu çok iyi bilinir. Ayrıca, beyninizi de
koruyabilir. Araştırmacılar, beyin
hücrelerini tahrip eden yapışkan maddeleri önlediğini ve beyin hasarını
azaltmakta antiinflamatuvar (iltihaplanma önleyici) olarak görev yaptığını
ileri sürüyor. İyi kolestrol düzeyini arttırmanın yolları eksersiz yapmak, fazla alkol almamak ve kilo vermektir.
8. Google falan
İnternette arama yapmak yaşlanan
beyni, bir kitap okumaktan çok daha fazla uyarıyor. MR görüntüleme taramaları,
deneyimli sörfçülerinin acemi olanların beyin faaliyeti kıvılcımlarının iki
katına sahip olduğunu gösteriyor. Bilgi aramak, bir şey satın almak veya oyun
oynamak için internette girin. Bunun beyninize ne kadar yararı olacağı
bilinmiyorsa da pasif uğraşlardan daha iyi olduğu muhakkak.
9. ApoE4 geni
Bunu okuyan siz dört kişiden
biri, geç-başlangıçlı Alzheimer hastalığının gelişimine karşı sizi üç veya on
kez daha fazla duyarlı yapan bir genetik süre-bombasına sahiptir. Buna
apolipoprotein E4 geni deniyor. Eğer ebeveynlerin birisinden tek değişkenli bir
ApoE4 kalıt alırsanız Alzheimer riski üçe, her iki ebeveynden de çift doz
alırsanız risk 10’a katlanıyor. ApoE4 gen tipinizi doğrulatmak için
doktorunuzdan bir DNA testi yapmasını isteyin.
10. Kahveye evet deyiniz
Kahve beyin yaşlanmasına karşı
bir güçlendirici olarak ortaya çıkıyor. Antiinflamatuvar olup beyinde
kolestrolün hastalık etkilerini durdurmaya yardım ediyor ve tümü bunamayı
destekleyen inme, depresyon ve diyabet risklerini kesiyor. Kahve, nöronik ölümü
durduran ve diyabeti azaltan yüksek antioksidan ve kafein içermekte. Çoğu kişi
için iki veya dört fincan günlük kahve alımı zarar vermiyor ve yardımcı oluyor.
11. Zayıflık tehlikeleri
60 yaştan sonra veya bu yaşlarda
açıklanamayan kilo kaybı Alzheimer hastalığının işareti olabilir. Bir
araştırma, kadınların bunama öncesi en az 10 yıl kilo kaybı ile başlayan bir
hastalık geçirdiğini gösteriyor. Kiloları eşit olan kadınlar arasında, bunama
gelişimine devam edenlerin otuz yıl içinde zayıfladıkları ve Alzheimer
hastalığı olmayan kadınlardan ortalama 5.5 kg daha az kilolu oldukları görülmüştür. 60
yaşından sonra açıklanamayan kilolar konusunda doktorunuzla konuşun.
12. Şarap İçmek
Günde bir bardak şarap bunaklığı
geciktirmeye yardımcı olabilir. Araştırmacılar alkolün antiinflamatuvar
olduğunu ve bunaklığı engellemeye yardımcı olan iyi kolestrolü yükselttiğini
söylüyor. Kırmızı şaraptaki yüksek antioksidanlar, bunaklık karşıtı ek etki
sağlıyor. Bu antioksidanlar arter rahatlatıcı, kan damarlarını genişletici ve
bilişsel işleyişi teşvik eden kan akışını arttırıcı işlev görüyor.
13. İlk işaretleri biliniz
Bellek sorunları ilk işaret
değildir. Derin algıda bir düşme olduğunun farkına varabilirsiniz. Örneğin bir
bardak suyu almaya uzanır ama onu pas geçer ya da caddenin karşısına geçerken
uzaklığı yanlış değerlendirirsiniz.
Yap-boz bulmaca yapmak veya bir
haritaya bakmak kafa karıştırıcı olabiliyor. Koku duyunuzu kaybetmek, aynı
soruyu tekrar tekrar sormak veya kişisel eşyaları garip yerlere (anahtarları
buzdolabına) koymak da erken bir işaret olabilir. Bellek sorunlarının farkına
varmamak, daha başarılı yaşam biçimi değişiklikleri ve ilaçlar, olası erken
işaretler olarak değerlendirilir.
14. Akdeniz diyeti
Akdeniz diyeti, yaşadığınız yer
neresi olursa olsun, beyni bellek bozulması ve bunaklıktan korumaya yardım
edebilir. Araştırmalar, Yunan ve İtalyanların yediklerinin beynin gıdaları
olduğunu tutarlı olarak ortaya koyuyor. Bu yeşil yapraklı sebzeler, balık,
meyveler, fındık, ceviz, baklagiller, zeytinyağı ve biraz şaraptan oluşan
zengin diyeti uygulamak Alzheimer hastalığı şansını neredeyse yarı yarıya
azaltabiliyor. Sadece bir veya birkaç gıdaya bağlı olmak yerine bu, beyin
hücrelerini oksidatif hasarlardan koruyan bir antioksidanlar dizini dahil
beyine iyilik eden karışık birçok gıdadan oluşan bir menüdür.
15. Orta Yaş Şişmanlığı
Beyniniz kilolu olmanızı dikkate
alıyor. Bir araştırma, normal kilolu olanlara göre obez kişilerin %8, fazla
kilolu olanların ise %4 daha az beyin dokusuna sahip olduklarını ortaya
koymuştur ki bir bilim adamına göre şişmanlık Alzheimer hastalığı riskini büyük
ölçüde arttırıyor. Ayrıca, beynin Alzheimer hastalığının hedef aldığı
alanlarında beyin küçülmesi meydana geliyor ki bu planlama, uzun süreli bellek,
dikkat ve yürütme işlevleri ile hareketlerin kontrolü için son derece
önemlidir.
Genç veya orta yaşta iken erken
kilo artışı belirtilerini dikkate alınız. 70 yaşından sonra aşırı şekilde obez
olmak, Alzheimer hastalığı riskini arttırmıyor ancak bilişsel işleyişi uyarıcı
en iyi yol olan ve Alzheimer hastalığının başlamasını her yaşta geciktirebilen
eksersiz yapmayı ihmal edebilirsiniz anlamına da gelmiyor.
16. Uykunuzu tam alın
Uykusuzluk
beyin hücreleri için toksik (zehirleyici) dir. Uyku, bellek kaybı ve Alzheimer
hastalığına karşı beyninizi korumakta şaşırtıcı güçlere sahiptir. Alzheimer hastalığını birincil olarak
kışkırtan, bir bilim adamına göre sizi hızlandırılmış risk altına sokan
ürkütücü beyin toksini peptit beta-amloid düzeylerinin yönetilmesine yardım
eden harika bir ilaçtır. Bir araştırma, ortalama beş veya daha az saat gece uykusunun,
şeker hastalığına ve Alzheimer’e yol açan obeziteye sebep olabilen tehlikeli
karın bölgesi organlarının büyük ölçüde yağlanmasıyla doğrudan ilgili olduğunu
göstermiştir. Uyku bozuklukları olanlar, şekerlemeler yapın ve tedavi olun.
17. Sosyal çevrenizi genişletin
Alzheimer hastalığından ölen
sosyal çevresi çok geniş 90 yaşındaki bir kadının beyni üzerinde araştırma
yapan bilim adamları, kadının sahip olduğu geniş sosyal çevrenin, onun beynine Alzheimer
hastası olduğunu fark ettirmeyen güçlü bir “kavramsal rezerv” sağladığını
buldular. Bunun nasıl olduğu bir gizem, ancak arkadaşlar ve aile ile
etkileşimde bulunmak görülüyor ki beyni daha verimli yapıyor. Beyin Alzheimer’in
bıraktığı kırık bağlantılara bypass yapmak için değişik iletişim yolları buluyor.
Arkadaşlar ve aileyi sıkça görün ve sosyal çevrenizi genişletin.
18. Gerilimin üstesinden gelin
Vücudunuz gerilim (stres)
altındayken kortikosteoritler adı verilen ve bir bunalım durumunda sizi koruyan
hormonlar üretir. Ancak iş sorunları, trafik ve parasal kaygılar gibi günlük
olayların tetiklediği sürekli gerilim hali tehlikeli olabilir. Bu, zaman içinde
beyin hücrelerini tahrip ediyor ve yeni hücre oluşumunu bastırıyor, yani
gerçekten beyninizi küçültüyor. Sevilen birisinin ölümü veya emeklilik gibi
yaşam şeklinde değişiklik gibi ani olaylar, bunaklık öncesi ciddi ruhsal
gerilim kalıntısı bırakıyor. Biliniz ki süreğen gerilim yaşlı insanların bellek
azalması ve bunaklıktan korunmasızlığını arttırıyor. Konu ile ilgili doktor
öğütlerini uygulayın. Antidepresan kullanımı, danışmak, gevşeme tekniklerine ve
diğer tedavi biçimlerine erken başlanılması halinde bellek kaybına ilişkin
gerilim önlenebilir.
19. Dişlerinize özen gösterin
Kötü durumdaki diş etleri
beyninizi zehirleyebilir. Diş eti hastalığından sorumlu bulaşmanın
(enfeksiyon), beynin bellek kaybı alanlarına ulaşan iltihaplı yan ürünler
yaydığını bulan diş ile ilgili Amerikalı araştırmacılara göre, diş ve diş eti
rahatsızlığı olan kişiler bellek ve kavrama testlerinden düşük puanlar alma
eğilimindedir.
Sonuç olarak fırça kullanmak, diş
ipiyle temizlik ve diş eti hastalığını önlemek yalnız diş eti ve dişlerinizin
sağlıklı kalması değil belleğinizin daha keskin olmasına yardım edebilir. Bir
başka araştırmada, çok ciddi diş eti yangısı olan yaşlı kişilerde bellek ve
algılama bozukluğu belirtilerinin görülmesi, az şikâyeti olanlara göre iki veya
üç misli daha olası olduğu görülmüştür.
20. Yeterli B12 vitamini alın
Yaşlandıkça kandaki B12 vitamin
düzeyi düşüyor ve Alzheimer hastalığı şansı artıyor. Bunu gıdalardan özümseme
yeteneğiniz, sonraki beyin bozulma yıllarına bir evre başlatarak orta yaşta
azalmaya başlar. Oxford Üniversitesi araştırmacıları, yeterince B12 vitamini alamayan beynin
küçüldüğünü ve eksikliğin nöronlar etrafındaki yağlı koruyucu miyelin kılıfını
lime lime ederek beyin atropisine yol açtığını buldular. 40 yaşından sonra
günlük 500 ile 1000 mg B12 vitamini alınız.
21. Her şeyde sirke
Sirkenin bellek azalmasına, yani
yüksek kan şekeri, insülin direnci, diyabet ve diyabet öncesi hastalıklara ve
kilo almaya yol açabilen risk faktörlerini azalttığına ilişkin birçok kanıt
vardır. Araştırmacılar, insan ve hayvanlar üzerinde yaptıkları çalışmalarda
asidik gıdaların potansiyel glikoz düşürücü etkiye sahip olduğunu fark ettiler.
Araştırmalar, diyabet, hızlı bunaklık ve bellek kaybı ile ilişkili kilo almayı
ve obeziteyi engelleyici, iştahı ve gıda tüketimini frenlediğini de ortaya
koydu. Sirkeyi salatalarınıza ve yemeklerinize ekleyin. Her tür sirke iş’e
yarar.
22. Gözlerinizi kontrol ettirin
Eğer görmeniz çok iyi ve bunu
yaşlandıkça koruyorsanız, bunaklığın gelişim şansı şaşılacak şekilde, %63
düşüyor. Eğer görmeniz zayıfsa, kalan yaşamınızda göz muayenesi ve olası tedavi
için doktora sadece bir kez gitmeniz, bunaklık olasılığını yaklaşık aynı
miktarda azaltıyor. Görme sorunlarının bunaklığı nasıl geliştirdiği tam olarak
açık değildir ancak görmenin zayıflaması, algılamayı azalttığına inanılan tüm
sosyal etkinliklere, okumaya ve eksersiz gibi akılla ilgili ve fiziksel faaliyetlere
katılımı zorlaştırıyor.
23. Köri baharatı tüketin
Toz halindeki köri, yapısında
bellek azalmasını geciktirdiği bildirilen kurkumin bulunan sarı-portakal renkli
hint safranıdır. Bir araştırma, az miktarlarda bile köri tüketen Hintlilerin
kavrama testlerini daha iyi yaptıklarını gösteriyor. Kurkumin, algılamanın
düşüşünü yavaşlatmak için Alzheimer’i tetikleyen amloid plakları oluşumunu (bu
kişilerin beyinlerinde bulunan birikimler) engelliyor ve mevcut plakları yavaş
yavaş yok ediyor. Haftada iki üç kaşık sarı renkli köri tüketilmesi veya
yemeklere serpilmesi öneriliyor.
24. Diyabet Kontrolu
Tip 2 diyabet sizi Alzheimer
hastalığına karşı korunmasız yapıyor. Araştırmalar, riskin ikiye üçe
katlandığını ve diyabet ne kadar erken ise bunaklığın yerleşmesi ve bunaklık
olasılığının o kadar yüksek olduğunu gösteriyor. Bazı uzmanlar Alzheimer
hastalığını “beyin diyabeti” olarak adlandırıyor. İki bozukluğun da benzer
nedenleri var – obezite, yüksek tansiyon, yüksek kolesterol, fazla yağlı ve
şekerli diyetler, düşük fiziksel aktivite ve yüksek kan şekeri. Kısacası, şeker
hastalığı nöronları tahrip ederek ve iltihaplanmayı yükselterek beyne çifte
darbe vuruyor. Kan şekeri düzeylerinin düşük olması için ne mümkünse yapınız ve
düşük doymuş yağ diyetini ve düzenli eksersiz yapmayı bırakmayınız,
25. Çay için
Kanıtlar, çayın Alzheimer
hastalığından önce gelen algılama kaybını önlediğini ve içtiğiniz çay kadar
beyin olgunlaşmasının o kadar keskin olduğunu gösteriyor. Çayın sırrı bir gizem
değildir. Çay yaprakları, kana geçen ve beyinde nöronal hasarı önleyen
bileşikler içeriyor.
Belirli miktarda yeşil çay
antioksidanı, beyin hücrelerini öldüren beta-amloid toksisitesini (ağılılık)
engelleyebiliyor. Normal ve yeşil çay içimine önem verin. Süt çayın antioksidan
etkinliğini %25 azaltabiliyor, süt eklemeyin.